အခုလိုsocial media ထြန္းကားလာတဲ႔ေခတ္မွာ လူတိုင္းအတြက္ smart ဖုန္းတစ္လံုးက မရွိမျဖစ္ပါ။ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး ဆက္သြယ္ျခင္းဆိုသည္႔လုပ္ေဆာင္ခ်က္အျပင္ application မ်ားကိုအသံုးျပဳျပီး အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားလုပ္ေဆာင္လာနိုင္ျခင္းက smart ဖုန္းတစ္လံုး၏ အသံုးဝင္မႈကို ျငင္းပယ္၍မရနိုင္ေပ။ ထို႔ျပင္ကင္မရာအစားအသံုးျပဳႏိုင္ျခင္းနွင့္ အခ်ိဳ႕ေသာကြန္ျပဴတာလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားေနရာတြင္ အသံုးျပဳလာႏိုင္ျခင္းက ယခုႏွစ္မ်ားအတြင္း အားသာခ်က္တစ္ရပ္ျဖစ္လာသည္။
A smartphone is a necessity for everyone in the social media era like this. It is undeniable that smartphones are important not only for their communication purpose and also for the various functions by using many applications. Moreover, it is also an advantage of it for the camera and computer substituted functions.
ကၽြန္မတို႔ ခရီးသြားသည့္အခါ earphone ေလးနားမွာတပ္ၿပီး မိမိႏွစ္သက္သည့္ သီခ်င္းမ်ားနားေထာင္ရတာကလည္း အရသာတစ္မ်ိဳးပင္။ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္ ရႈခင္းေတြကို ဖုန္းနဲ႔ရိုက္ယူႏိုင္သည့္အတြက္ ကိုယ့္အမွတ္တရေတြသိမ္းထားခြင့္ရသည္။ ခ်ိန္းထားတဲ့ေနရာမွာ တစ္စံုတစ္ေယာက္ကို ေစာင္႔ေနတဲ့အခ်ိန္ေလးမွာ social media ကိုဖုန္းနဲ႔ သံုးခြင့္ရျခင္းကလည္း အပ်င္းေျပလွပါသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ ၿငီးေငြ႔ဖြယ္ရာေကာင္းသည့္ စကားဝိုင္းကေနၿပီး မိမိမပါဝင္လိုေတာ့သည့္အခါလည္း အျပင္ထြက္ထိုင္ၿပီး ဖုန္းသံုးနိင္သည္။ သို႔ေသာ္ ဖုန္းအသံုးျပဳၿပီး မရည္ရြယ္ဘဲနဲ႔ တပါးသူမ်ားအေပၚ မယဥ္ေက်းသည့္ အျပဳအမူမ်ားျဖစ္ေစျပဳလုပ္မိႏိုင္ပါသည္။ ေအာက္ပါအခ်က္ (၉) ခ်က္ကေတာ့ ဖုန္းအသံုးျပဳရာမွာ သတိထားလုိက္နာသင့္တဲ႔ အခ်က္ကေလးေတြပါ။
It also feels good when we put on the earphones and music playing on the trip. Taking photos of the scenery on the way is a great idea for sweet memories. While waiting for friends at the meeting points, we can use social media. Sometimes, we can also quit from a boring conversation by using one. However, we shall also make rude behaviors unexpectedly. The following are Do’s and Don’ts for using a phone.
၁) အေရးႀကီးတဲ့ meeting နဲ႔ dinner ေတြမွာ ဖုန္းအသံုးျပဳျခင္းေရွာင္ပါ။
ဒီလိုအခ်ိန္ေတြမွာ တတ္နိုင္သမွ် ဖုန္းကိုမိမိနဲ႔ အေဝးမွာထားျခင္းက အေကာင္းဆံုးပါ။ ရုတ္တရက္ဖုန္းျမည္လာၿပီး မကိုင္မျဖစ္ဆိုပါက ခြင့္ေတာင္းၿပီး အေဝးမွာသြားေျပာသင့္ပါတယ္။ အေရးႀကီးမကိုင္မျဖစ္ ကိုင္ရမည့္အေၾကာင္းကို တစ္ပါတည္း မိမိရဲ႕ partner ကိုရွင္းျပလိုက္ျခင္းက သူ႔အေပၚ မိမိရဲ႕ ေလးစားမႈကို ျပသတာျဖစ္သလို အေရးမႀကီးတဲ့ဖုန္းဆိုရင္ လ်စ္လ်ဳရႈလိုက္တာပိုေကာင္းပါတယ္။ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ၿပီး အေရးႀကီးတဲ့ အေၾကာင္းအရာေျပာေနခ်ိန္ ဖုန္းဝင္လာျခင္းက ေျပာေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ဦးတည္ခ်က္ေျပာင္းသြားေစနုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ဖုန္းပိတ္ထားသင့္ပါတယ္။
1) Avoid using mobile in important meetings and dinners
It is best to keep it away from you in these points. If your phone rings suddenly, you should apologize and leave to answer. And explain why it is important to answer will show that you respect your partner, and neglect the unimportant calls. It is the best to power off your phone in a face-to-face meeting as it can distract the purpose of your conversation.
၂) မိသားစုထမင္းလက္ဆံုစားဝိုင္းတြင္ ဖုန္းကို တတ္နိုင္သမွ် အသံုးမျပဳပါနဲ႔
ယေန႔ေခတ္မွာ မိသားစုေတြဆံုၿပီး ထမင္းတစ္နပ္စားဖို႔ခက္ခဲလာပါၿပီ။ မိသားစု ထမင္းဝိုင္းလိုမ်ိဳး bonding time မွာ တတ္နိုင္သမွ် ဖုန္းကို မိမိနဲ႔ အေဝးမွာထားလိုက္ရင္ ေပ်ာ္ရြင္စရာေကာင္းတဲ႔ ထမင္းစားပြဲတစ္ခုျဖစ္သြားမွာ အမွန္ပါ။ မိဘေတြက စည္းကမ္းခ်မွတ္ၿပီး မိမိကိုယ္တိုင္ေရာ သားသမီးေတြကိုပါ လုိက္နာေစမယ္ဆိုရင္ ေကာင္းမြန္တဲ႔ အေလ႔အက်င့္ေကာင္းတစ္ခုကို လက္ဆင့္ကမ္းေပးလိုက္နိုင္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
2) Never use your phone in family mealtime
Nowadays, it is very difficult for a particular family to meet up for a meal. So you will have a cheerful time with family once you put your phone away in such bonding time. Parents shall discipline their children to follow this rule and pass this tradition down.
၃) multitasking
ကားေမာင္းရင္းဖုန္းသံုးျခင္းက အႏၲရာယ္မ်ားေၾကာင္း ကားမေတာ္တဆမႈ တစ္ခ်ိဳ႕ကေနျပီး လူအမ်ားစုသိရွိထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ တစ္ခ်ိဳ႕ေသာ multitasking ျပဳလုပ္ျခင္းကေနၿပီး တစ္ပါးသူမ်ားအေပၚစိတ္အေႏွာင္႔အယွက္ ျဖစ္ေစနိုင္တာကို သတိျပဳမိဖုိ႔လည္းလိုအပ္ပါတယ္။ ေငြရွင္းေကာင္တာမွာ ေငြရွင္းတုန္း ဖုန္းေျပာေနတာမ်ိဳး၊ ကိုယ္ဖုန္းေျပာေနလို႔ ဘဏ္ (သို႔) အျခားေသာ service ေပးတဲ႔ ဝန္ထမ္းေတြ ေစာင့္ဆုိင္းေနရတာမ်ိဳးကလည္း မျဖစ္သင့္ပါ။
3) Multitasking
People are aware that using a mobile phone while driving is very dangerous to many traffic accidents. They also need to be aware that it can be annoying by some multitasking. You must not be speaking on your phone at the payment counters of shops or banks while the staff is waiting for you to serve.
၄) ဖုန္းေျပာေနစဥ္ မေအာ္ပါနဲ႔
စိတ္ရႈပ္စရာကိစၥႀကံဳလို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ အလုပ္မွာ စိတ္ဖိစီးလို႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ မိမိရဲ႕ျပႆနာေတြကို ဖုန္းေျပာေနတဲ႔ သူအေပၚမွာ မပံုခ်လိုက္ပါနဲ႔။ လိုင္းမမိတာမ်ိဳး တစ္ဖက္သား စကားေသခ်ာမၾကားရတာမ်ိဳးဆို ဖုန္းခ်လိုက္ၿပီးျပန္ေခၚၾကည့္ပါ။ message အျပန္အလွန္ပို႔တာလည္း ေျဖရွင္းနည္းတစ္ခုပါ။ မိမိအသံျမင့္ၿပီးေျပာလိုက္တာက ေအာ္ရာေရာက္ၿပီး အမ်ားအျမင္မွာမတင့္တယ္တာမ်ိဳးျဖစ္သြားနိုင္ပါတယ္။
4) Never shout while you are on a phone
Don’t put the blame on the person on the other end just because you are upset at work. If your phone line is bad or you can’t hear so well, you can end your call and call again. Texting is also a good option. Raising your voice shall be considered shouting which is not very polite.
၅) meeting နဲ႔ classroom ေတြမွာ social media သံုုုးျခင္းနဲ႔ text ပို႔ျခင္း
အေရွ႕မွာ presentation လုပ္ေနတဲ့အခ်ိန္ မိမိက ဖုန္းသံုးေနတဲ့အတြက္ အေရးႀကီးတဲ့ information ေတြလြတ္သြားနိုင္ပါတယ္။ မိမိရဲ႕ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြနဲ႔ အထက္အရာရွိေတြက ဒီလိုအျပဳအမူမ်ိဳးကို လက္ခံမွာ မဟုတ္သလို မိမိက အထက္အရာရွိျဖစ္ေနတဲ့အခါ မေကာင္းတဲ့ ပံုရိပ္တစ္ခုကို ခ်ျပေနသလိုျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ အတန္းထဲမွာ ဖုန္းသံုးျခင္းကို ဆရာအခ်ိဳ႕ ခြင့္ျပဳတာရွိသလို ခြင့္မျပဳတဲ့ ဆရာေတြလည္းရွိပါတယ္။ သင္ခန္းစာနဲ႔ဆိုင္တဲ့ အရာေတြရွာေဖြဖို႔ သံုးတာျဖစ္သင့္ေပမဲ့ တစ္ခ်ိန္လံုး social media အသံုးျပဳျခင္း text ပို႔ုျခင္း ဖုန္းလက္ခံေျဖၾကားျခင္းက အတန္းေဖာ္မ်ားကို အေနွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစပါတယ္။
5) Using social media and texting in meeting and classroom
You can miss important information from the presentation because you are paying attention to your phone. Your supervisor and colleagues will not accept this behavior, and it is a bad image if you are in a higher position. Some teachers are okay with using a phone in the classroom, but some are not. It is good to research information related to your study but using social media, texting and answering calls might annoy your classmates.
၆) ဖုန္း silent လုပ္ထားသင့္တဲ့ေနရာမ်ား (church, temple, events, fashion runway, cinema, and theatre)
အားလံုးက တစ္စံုတစ္ခုကို အာရံုျပဳေနတဲ႔အခ်ိန္ ရုတ္တရက္ ဖုန္းထျမည္လာပါက ေတာ္ေတာ္ကို စိတ္ကသိကေအာက္ျဖစ္ၾကမွာပါ။ ဘုရားေက်ာင္းလိုေနရာမ်ိဳး တရားနာခ်ိန္ ဝတ္ျပဳတဲ႔ အခ်ိန္လိုမ်ိဳးေတြမွာ ဖုန္းကို silent or power off လုပ္ကိုလုပ္ထားသင့္ပါတယ္။ Fashion runway ေတြမွာ ဓာတ္ပံုပဲလိုက္ရိုက္ေနတာမ်ိဳး၊ ဖုန္းပဲသံုးေနတာမ်ိဳးကလည္း တစ္မ်ိဳးရုပ္ဆိုးပါတယ္။ ခ်ျပေနတဲ့အနုပညာေတြကို ခံစားရမဲ႔အစား ဖုန္းပဲဦးစားေပးေနမိျခင္းက ယဥ္ေက်းတဲ႔ အျပဳအမူတစ္ရပ္ေတာ႔ မဟုတ္ပါ။ ရုပ္ရွင္ရံုေတြနဲ႔ theatre ေတြမွာ ဖုန္းေျပာတာမ်ိဳး၊ social media သံုးတာမ်ိဳး၊ text ပို႔တာမ်ိဳးမလုပ္ဘူးဆိုရင္ေတာင္မွ ဖုန္း screen ေလးလင္းလာတာကေတာင္ ရိုင္းျပမႈတစ္ခုလို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ classical music တင္ဆက္တဲ့ theatre အခ်ိဳ႕မွာ ဖုန္း screen လင္းေနတဲ႔ ေနရာေတြကို အေပၚကေန red light နဲ႔ လွမ္းထိုးၿပီး ဖုန္းပိတ္ဖို႔ သတိေပးတာေတြရွိပါတယ္။
6) Places where you should silent your phone (Church, Temple, events, fashion runway, cinema, and theatre)
It is considered impolite if a loud noise appears while everybody is concentrating on something. You should keep your phone silent in a place like church when people do good deeds. It also looks ugly in fashion runways if someone keeps taking photos and using phones. Instead of viewing the arts, prioritizing your phone is a bad manner. It is also insolent to answer calls, use social media and text in cinemas and theatres. Even if it is only a dim screen light, you will be warned with a red spotlight.
၇) media law ႏွင့္ smart ဖုန္း
တစ္ခ်ိဳ႕ေသာေနရာေတြမွာ ဖုန္းနဲ႔ ဓာတ္ပံုရိုက္ျခင္း video ရိုက္ျခင္းတို႔ကို တားျမစ္ထားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ရုပ္ရွင္ရံုေတြမွာပါ။ အားလံုးသိၾကသလို ရုပ္ရွင္ကားေတြကို ဖုန္းနဲ႔ရုိက္ၿပီး ျပန္ျဖန္႔တာမ်ိဳး ဇာတ္ဝင္ခန္းေတြကို video clip ေလးေတြနဲ႔ social media ေပၚတင္တာက ဥပေဒနဲ႔ ညွိစြန္းပါတယ္။
7) Media law and smartphones
Taking photos and videos are prohibited in some places, especially in cinemas. As everybody knows, it violates the copyrights law to take videos of movie scenes and then share and post short clips of the movies on social media.
၈) Public မွာ ဖုန္းေျပာတဲ႔အခါ
တစ္ခါတစ္ရံေလဆိပ္မွာ ဖုန္းေအာ္ေျပာေနတဲ႔သူေတြ၊ အျပင္ public လိုေနရာမ်ိဳးမွာ ဖုန္းေအာ္ေျပာတဲ႔သူေတြႀကံဳဖူးပါလား။ ၾကည့္တဲ႔သူအျမင္မွာ ရယ္စရာႀကီးျဖစ္ေနတာ ဖုန္းေျပာတဲ႔သူက မသိလိုက္ပါဘူး။ ကၽြန္မတို႔ဆို အခ်င္းခ်င္းလက္တို႔ၿပီး ေတာကတက္လာတာနဲ႔ တူတယ္လို႔ရယ္စရာေျပာမိပါတယ္။ အမွန္က ရြာေတြမွာ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ၾကားေအာင္ ဟိုဘက္အိမ္ ဒီဘက္အိမ္ စကားအက်ယ္ႀကီး လွမ္းေျပာၾကတာကိုဆိုလိုတာပါ။
Waiting room ေတြ public transportation ေတြ events ေတြက အမ်ားအားျဖင့္ လူေတြအစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ရွိေနတတ္တဲ႔ ေနရာေတြပါ။ ဖုန္းေျပာဖို႔လိုအပ္ရင္ ထသြားၿပီး ဆိတ္ၿငိမ္တဲ့တစ္ေနရာမွာ ဖုန္းေျပာတာက အေကာင္းဆံုးလုိ႔ေျပာခ်င္ပါတယ္။ public transportation လိုေနရာမ်ိဳးမွာ လူေတြက အမ်ားအားျဖင့္ စိတ္ဖိစီးေမာပန္းေနတဲ့ ဝန္ထမ္းေတြလိုက္ပါစီးနင္းေနၾကတာမ်ားပါတယ္။ မိမိရဲ႕ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာေတြ ပူပင္ေသာကေတြ ကိုဘယ္သူမွစိတ္မဝင္စားသလို သိလည္းမသိခ်င္ၾကပါ။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ မိမိအသံႏွိမ့္ေျပာတာျဖစ္ေစ အဲလိုေနရာေတြမွာဖုန္းေျပာတာေရွာင္ျခင္းျဖစ္ေစ စတဲ့အခ်က္ကေလးေတြလိုက္နာလိုက္တာက မိမိကိုယ္ကို ပိုၿပီး smart ျဖစ္သြားေစပါတယ္။
8) Phoning in Public
Have you ever experienced some people shouting to their phone in public? They won’t even notice that it will be a joke to the viewers. We often signal our friends and mock at those people. Only people from rural areas do this manner for they have to yell from house to house to let them hear speaking.
Waiting rooms, public transportations, and events are normally crowded places. If you need to answer the calls, you can leave for a quiet and private. In a place like public transportation are mostly full of stressed people. They are stressed by their personal worries and nobody is interested in other’s problems. So you can keep your voice low if you are to speak on the phone. A better option is not to answer the calls.
၉) အေျခခံယဥ္ေက်းမႈ
Missed call ေတြျမင္ရင္ ဖုန္းျပန္ေခၚမိသလား စဥ္းစားၾကည္႔ပါဦး။ ကိုယ္က missed call ေတြလ်စ္လ်ဴရႈတတ္သူဆို အဲ႔ဒီအက်င့္ဆိုးေလးကို ျပင္လိုက္ပါ။ တစ္စံုတစ္ေယာက္က အေရးႀကီးကိစၥေတြအသိေပးခ်င္တာ ျဖစ္နိုင္သလို ကိုယ္႔အတြက္ အလုပ္အခြင့္အလမ္းေတြလည္းျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ ဖုန္းကို မိနစ္မျခားဘဲ ဆက္တိုက္ေခၚျခင္းကလည္း မလုပ္သင့္တဲ႔ အရာတစ္ခုပါ။ တစ္ဖက္လူက မအားတဲ႔အခ်ိန္ reject လုပ္လိုက္တာကို ဆက္တိုက္ျပန္ေခၚတာမ်ိဳးလည္း ေရွာင္သင့္ပါတယ္။ message ေတြ seen ျဖစ္ရဲ႕သားနဲ႔ စာမျပန္တာက တစ္ဖက္လူကို မေလးစားရာေရာက္တဲ႔ အတြက္ တစ္နိုင္သမွ် reply လုပ္ဖို႔ တိုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္။
9) Etiquettes
Do you call back when you see missed calls on screen? If the answer is “No”, you should change this bad habit. The missed call can be a big opportunity for you and also someone called you to give you important information. Nonstop calling is a bad thing too. If your call is rejected because the person you call is busy, you must not call over and over again. Not replying to the messages are considered rude, so you should reply to them ASAP.
ဒီေလာက္ဆို ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ေတြ အမ်ားႀကီးကို သိသြားမွာျဖစ္တဲ႔အတြက္ ဒီအခ်က္ကေလးေတြလိုက္နာၿပီး စမတ္က်တဲ႔ ေခတ္မီတဲ႔ ဖုန္းသံုးစြဲသူတစ္ေယာက္ျဖစ္ဖို႔ မွ်ေဝလိုက္ပါတယ္။
Well, we think it is more than enough to be a brilliant smart-phone user to know the Do’s and Don’ts of using mobile phones.
words by May Myo Han
english translated by Oakkar Thin
