ေႏြရာသီေရာက္ၿပီဆိုေတာ့ ပူပူေလာင္ေလာင္ရာသီဥတုထဲမွာ ရင္ေအးေစမယ့္ အသီးအႏွံေလးေတြကို စားသံုးရတာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ႏွစ္ၿခိဳက္ၾကမွာပါ။ ေႏြရာသီမွာ အသီးအႏွံေလးေတြစားသံုးေပးတာက စိတ္ကို လန္းဆန္းေစၿပီးေတာ့ အသားအေရအတြက္လည္း အေထာက္အကူျဖစ္တယ္ေလ။ ေႏြရာသီထဲမွာ စားစရာ အသီးအႏွံလို႔ဆိုလိုက္တာနဲ႔ ကၽြန္မတုိ႔ျမန္မာေတြအေနနဲ႔ အရင္ဆံုး ေရြးခ်ယ္မိမွာကေတာ့ သရက္သီးပါ။
We are sure you will be craving for some fruits that can cool down your body in such hot season. Eating fruits can keep you energized and also be beneficial for your skin. For us in Myanmar, the fruit for the hot summer is Mango.
ျမန္မာမွန္ရင္ေတာ့ သရက္သီး မႀကိဳက္တဲ့သူမရွိသေလာက္ရွားသလို ေရွးလူႀကီးေတြက “အသီးမွာ သရက္” လို႔ ဆုိရေလာက္ေအာင္ သရက္သီးရဲ႕ အရသာက ျပည့္စံုပါတယ္။ သရက္သီးအထြက္မ်ားသလို စီးပြားေရးအရ စိုက္ပ်ိဳးတာကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပို္င္းေဒသ၊ ဧရာ၀တီတိုင္းနဲ႔ ေတာင္ဘက္ပိုင္းေဒသေတြျဖစ္တဲ့ ရွမ္းျပည္နယ္ စတဲ့ေနရာေတြပါ။
There is a saying “Mango is the elite fruit” in the country and it is rare to find a person in Myanmar who does not like mangoes. Mangoes are commercially produced in the middle part of Myanmar, Ayerwaddy Division and the southern part of Shan state.
သရက္သီးက ေႏြရာသီမွာ ေပါေပါမ်ားမ်ား စားရတဲ့ အသီးျဖစ္သလို ျမန္မာႏို္္င္ငံမွာ အထြက္မ်ားတဲ့ အသီးအႏွံျဖစ္လို႔ ျမန္မာ့အသည္းစြဲ အသီးအနွံလို႔ေတာင္ ဆိုလို႔ရပါတယ္။ မတူကြဲျပားတဲ့ သရက္သီး အမ်ိဳးအစားဟာ ကမၻာမွာ ၄၀၀ ေက်ာ္ရွိၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာဆုိရင္ မ်ိဳးေပါင္း ၁၀၀ ထက္မနည္း ရိွပါတယ္။ ပံုစံ၊အရသာနဲ႔ အနံ႔သာ ကြဲျပားသြားတာပါ။ မခ်စ္စု၊ စိန္တလံုး၊ျမေက်ာက္၊ ရင္ကြဲသီးနဲ႔ ေရႊဟသၤာတို႔ကေတာ့ လူသိမ်ားတဲ့ သရက္သီးအမ်ိဳးအစားေတြျဖစ္ၿပီး သရက္သီး စေပၚတဲ့အခ်ိန္ကေတာ့ ေဆာင္းအကုန္ ေႏြရာသီစတင္တဲ့ ေဖေဖာ္၀ါရီလမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သရက္သီးထဲမွာ အေကာင္းဆံုးလို႔ သတ္မွတ္ထားၾကတာကေတာ့ စိန္တလံုးျဖစ္ၿပီးေတာ့ သူ႔ရဲ႕ ရနံ႔၊အရသာနဲ႔ အရည္ရႊမ္းမႈေတြေၾကာင့္ လူေတြၾကားထဲ အႀကိဳက္ဆံုး၊အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ေနတာပါ။ ေစ်းႏႈန္းအားျဖင့္လည္း စိန္တလံုးက အျခားသရက္သီးေတြထက္ ပိုေစ်းေျမာက္သလို သရက္သီးထဲမွာဆို Luxury ျဖစ္တဲ့ သရက္သီးလုိ႔ေတာင္ ဆိုနိုင္ပါတယ္။
Mango is mostly produced and consumed fruit in the country. It is even dubbed as the most loved fruit as well. There are more than 400 types of Mango in the world. Myanmar has more than 100 variants with differences in shape, taste, and scent. Ma Chit Su, Sain Ta Lone, Mya Kyaut, Yin Kwal Thee and Shwe Hintha are the popular varieties in the country and you can get them from the beginning of February. Sein Ta Lone is deemed as the best due to its aroma, tastiness and the juiciness. Pricewise, Sein Ta Lone is much more expensive than other mangoes and you can even call it a Luxury mango.
တကယ္တမ္းေျပာရမယ္ဆုိရင္ သရက္သီးရဲ႕ ဘယ္အစိတ္အပိုင္းကမွ အသံုးမ၀င္ဘူးဆိုတာမရွိပါဘူး။ စစခ်င္း အဖူးေလးေတြျဖစ္တဲ့အခ်ိန္ကစ သရက္သီး ျဖစ္လာတဲ့အဆံုး အကုန္စားလို႔ရပါတယ္။ သရက္ဖူး၊ သရက္ရြက္အစိမ္းေလးေတြဆိုရင္ ျမန္မာ့စားစရာ ငါးပိရည္နဲ႔ တုိ႔စားလုိ႔ရသလို သရက္သီး ပင္စည္ကို ျပဳတ္လို႔ရတဲ့ အရည္က သြားကိုက္တာကို သက္သာေစပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သရက္ပင္ရဲ႕ အသားကို ပရိေဘာဂပစၥည္းေတြ ဖန္တီးလုိ႔လည္းရပါေသးတယ္။
It is hard to deem any part of mango fruit to be useless. You can eat it from the first sprout to the ripe fruit. The sprouts and the leaves are eaten with Myanmar traditional fish paste. You can boil the mango stems and use the water for toothache. You can use the wood from Mango tree as furniture.
သရက္သီးဟာ အရသာရွိရံုတင္မကပါဘူး Vitamin A Lutein Zeaxanthin စတဲ့ ဓာတ္ေတြ ျပည့္၀သလို Vitamin C Vitamin B နဲ႔ Vitamin E တုိ႔ ပါပါ၀င္ပါတယ္။ အမွ်င္ဓာတ္လည္း ျပည့္၀သလုိ သတၱဳဓာတ္ေတြလည္း ပါ၀င္လို႔ ႏွလံုးေရာဂါ၊ အရြယ္မတိုင္မွီ အိုမင္းရင့္ေရာ္တာ၊ ကင္ဆာ စတဲ့ ေရာဂါေတြကိုလည္း ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္းရွိပါတယ္။
ကၽြန္မတု႔ိ ျမန္မာေတြအေနနဲ႔ကေတာ့ သရက္သီးကို မွည့္မွသာ စားတာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ သရက္သီးကို မ်ိဳးစံု လုပ္စားတတ္ၾကပါတယ္။ သရက္သီးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အစားအေသာက္ အမယ္အမ်ိဳးစံုသလို အျခားေနရာမွာ မရႏိုင္တဲ့ အစားအစာေတြလည္း သရက္သီးကပဲ ထုတ္ပါတယ္။ အဲဒါေတြက ဘာေတြျဖစ္မလဲဆိုေတာ့
The fruit is not only tasty but also full of nutrition such as Vitamin A, Lutein Zeaxanthin, Vitamin C, Vitamin B and Vitamin E. With its fiber and iron nutrients, it can prevent illnesses such as heart diseases, aging, and cancer.
For Myanmar people, we do not eat the mango only when it is ripe, we can eat it in many ways. We have many mango products that are unique to the country. They are
သရက္သီးသနပ္
သရက္သီးသနပ္ကေတာ့ ထမင္းနဲ႔ပါ တြဲဖက္စားလို႔ ျမန္မာ့အစားအစာ တစ္မ်ိဳးပါ။ သရက္သီးကို အတံုးေသးေသးေလးေတြ တံုး၊ အရင္ဆံုး ဆားေရစိမ္ၿပီး သရက္သီးကို တစ္ညသိပ္ရမွာပါ။ ေနာက္ရက္မွာေတာ့ စိမ္ထားတဲ့ သရက္သီးေတြကို အေရာင္တင္င႐ုတ္သီး၊ ဇီယာ၊ ကရေဝး၊ သနပ္မဆလာ၊ ဖာလာ၊ ေလးၫွင္း တို႔နဲ႔ သရက္သီးကို ဆီသတ္ၿပီးမွ သနပ္မဆလာ၊ သၾကား၊ ဆားထည့္ေမႊၿပီး ေနာက္ဆံုးမွာ င႐ုတ္သီးစိမ္း၊ ၾကက္သြန္ျဖဴ ထည့္၊ အေအးခံၿပီးေနာက္ ဖန္ပုလင္းထဲသို႔ ေျပာင္းထည့္ၿပီး ဆီကို သနပ္ေတြ အားလံုးျမဳပ္သည္အထိ ေလလံုေအာင္ ပိတ္ကာ ႏွပ္ထားတဲ့ေနာက္ ေနပူ၅ရက္ သို႕ ၇ ရက္ျပၿပီး သရက္သီး သနပ္ရရွိမွာပါ။ အိမ္မွာလည္း ကိုယ္တုိင္ လုပ္လို႔ရသလုိ ေစ်းကြက္ထဲမွာလည္း အသင့္စား သရက္သီး သနပ္ေတြလည္း ရွိပါတယ္။
Mango Pickle
It is a very suitable pairing with rice. To make mango pickle, firstly make sure all the utensils and the work area are absolutely dry. Dice the mangoes into cubed shapes and keep these into salt water overnight. On the next day, add them to a dry bowl along with red chili powder, mustard powder, and lightly crushed garlic and pour oil until all ingredients are deep inside. Mix them well and keep aside for 5 to 7 days by storing these mango pickles in a clean glass jar. You can make your own pickled mango at your home or buy at markets.
သရက္ယို
သရက္ယိုကေတာ့ လက္ေဆာင္အေနနဲ႔ ေပးတဲ့ အစားအစာတစ္ခုအျဖစ္ေရာ၊ အခ်ိဳတည္းစရာ အစားအစာ တစ္ခုအျဖစ္ေရာ ေတြ႔ရပါတယ္။ သရက္သီးကို ပါးပါးေလးေတြလွီးၿပီးမွ သၾကား၊ထန္းလ်က္ စတာေတြနဲ႔ေရာၿပီး ယိုထိုးထားတာပါ။ ခ်ိဳခ်ဥ္အရသာေလးေပးသလို ယိုအနွစ္ေလးေတြနဲ႔မို႔ စားလို႔ေကာင္းၿပီး အညာေဒသဘက္မွာဆုိရင္ လက္ဖက္ရည္ၾကမ္းေသာက္ရင္းနဲ႔ တြဲဖက္စားေလ့ရွိပါတယ္။
Mango Jam
Mango Jam is a dessert that many Myanmar people love to give as gifts. The mango is sliced into thin layers and mixed with sugar or jaggery to make it into jam. The sweet-and-sour jam is very delicious and is paired with hot tea in dry regions of Myanmar.
သရက္သီးသုပ္
ဒါကေတာ့ မိန္းကေလးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ႀကိဳက္ၾကတဲ့ အစားအစာတစ္မ်ိဳးေပါ့။ သရက္သီးကို မမွည့္ခင္ အစိမ္းအေနအထားမွာ ငံျပာရည္၊ပဲမႈန္႔၊ ငရုပ္သီးမႈန္႔၊ ပုစြန္ေျခာက္မႈန္႔တို႔နဲ႔ စပ္စပ္ေလး ေရာနယ္သုပ္တဲ့ သရက္သီးသုပ္ဟာ ေႏြရာသီရဲ႕ မပါမျဖစ္ ရာသီစာပါ။ ရာသီဥတုမွာ ပူပူေလာင္ေလာင္မွာ ခပ္စပ္စပ္ သရက္သီးသုပ္ေလးရယ္၊ ေရေႏြးၾကမ္းဆုိရင္ လံုး၀ ျပည့္စံုသြားပါၿပီ။ တခ်ိဳ႕ေတြကေတာ့ ငံျပာရည္ ၊ငရုတ္သီးမႈန္႔နဲ႔ မသုပ္ၾကဘဲ မဆလာ၊ ငရုတ္သီးမႈန္႔တို႔နဲ႔ တို႔စားတာမ်ိဳး၊ ငံျပာရည္၊ငရုတ္သီးမႈန္႔အေဖ်ာ္နဲ႔ တို႔တာမ်ိဳး စားတတ္ၾကပါတယ္။
Mango Salad
A favorite dish among women in summer, this spicy dish is made of unripe mango with fish sauce, toasted chickpea flour, chili powder, and dried shrimps. Nothing is perfect in this hot weather than a dish of spicy mango salad and hot tea. Some would not mix it with fish sauce and chili powder but just dip the mango pieces into masala spice, chili powder or with fish sauce mixed with chili powder.
သရက္သီးေဖ်ာ္ရည္
သရက္သီးေဖ်ာ္ရည္ကိုေတာ့ ေႏြရာသီမွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေဖ်ာ္ေသာက္ၾကမွာပါ။ သရက္သီးမွည့္မွည္႔ကို Smoothie အျဖစ္ပဲ ေသာက္ေသာက္၊ Juice လုိပဲ ေဖ်ာ္ေဖ်ာ္၊ဒိန္ခ်ဥ္နဲ႔လည္း ေရာလုိ႔ရသလို သရက္သီး အတံုးေလးေတြကို ပ်စ္ပ်စ္ႏွစ္နွစ္ လက္ေဖ်ာ္ပံုစံအတိုင္း ေသာက္လုိ႔လည္း ရပါတယ္။ ထမင္းစားၿပီးတဲ့အခ်ိန္ေသာက္မယ္ဆုိရင္ ရင္ေအးေစတာ အမွန္ပါ။
Mango Juice
Fresh Mango Juice is a popular drink in the summer either a smoothie, juice or mixed with yogurt. It is best to drink after meal for cooling effect.
သရက္ျပင္
သရက္သီးအနွစ္ကို သၾကားနဲ႔ ယုိထိုးသလို ႀကိဳ၊ ေနလွန္းၿပီးမွ ရတဲ့ သရက္ျပင္အခ်ပ္ေလးေတြကလည္း သရက္သီးကရတဲ့ အစားအစာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ သရက္သီး ၁၂ ပိႆာထည့္မွ သရက္ျပင္ ၁ ပိႆာေလာက္ပဲ ထြက္တဲ့အတြက္ သရက္ျပင္ဟာ ပံုမွန္သရက္သီးကေန ျပဳလုပ္ထားတဲ့ အစားအေသာက္ေတြထက္လည္း ပိုေစ်းမ်ားပါတယ္။ ေႏြရာသီနဲ႔ သရက္သီးေပါတဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာေတာ့ သရက္ျပင္ေတြကို ေစ်းကြက္မွာ
ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ သရက္ျပင္ရဲ႕ အားသာခ်က္ကေတာ့ ၾကာရွည္ခံတာပါပဲ။
Mango Leather
Boil the concentrated mango juice like you would in making jam and leave them to dry in the sun. Since you can only get 1 viss of mango leather from 12 visses of mango fruits, it is more expensive than other mango products. You will see mango leathers in summer and mango seasons. The advantage of mango leather is its longevity.
သရက္သီးအမွည့္
သရက္သီးအမွည့္ကိုေတာ့ သရက္သီး အမွည့္ေပါတဲ့ ရာသီေတြမွာ ထမင္းနဲ႔ တြဲဖက္စားၾကတဲ့ အစားအစာတစ္ခုအျဖစ္လည္း သတ္မွတ္ထားၾကပါေသးတယ္။
Ripped Mango
Ripe mangoes are eaten with rice during mango season.
သရက္၀ိုင္
အခုေနာက္ပိုင္းမွာဆို သရက္၀ိုင္ကို ျပည္တြင္းမွာပါ ထုတ္လုပ္လာတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ၀ိုင္ေကာင္းေကာင္းတစ္ခြက္ကိုမွ သရက္သီးရနံ႔ေလးရယ္၊ ပံုမွန္၀ိုင္ေတြနဲ႔မတူဘဲ ကဲြထြက္ေနတဲ့ အရသာေလးရယ္ဆုိေတာ္ေတာ္ မုိက္မွာပါ။ ျပည္တြင္း ထုတ္ကုန္တစ္ခုအေနနဲ႔ ေနာက္ပိုင္းမွာ သရက္၀ိုင္ကို ဖန္တီးလာေတြ႔ရသလို လက္ေဆာင္ေပးဖို႔ သင့္ေတာ္တဲ့ ပစၥည္းတစ္ခုလည္း ျဖစ္တာေပါ့။
Mango Wine
We are now starting to produce locally “Made in Myanmar” Mango Wine. A good wine with a fresh smell of mango, it stands different among other wines. It is also a local product which is suitable for gifts.
words by Su Yi Htet
English translated by R.E.Saw
