words by Aye Myat Khin
English Translated by Oakkar Thin
ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုကို ဆန်းသစ်သူ
မေမြတ်ဝါဆို…..
သူမကတော့ ပုသိမ်ထီးလေးထောင့်နဲ့ ရွှေချည်ထိုး ဝတ်စုံတွေကို ဖန်တီးပြီး မြန်မာ့ရိုးရာကို ကမ္ဘာကို ချပြခဲ့သူပါ။ သူမက တစ်ချိန်က စာရေးဆရာကြီး နွမ်ဂျာသိုင်းရဲ့ သမီးအငယ်ဆုံးဖြစ်ပြီး အစ်မနှစ်ယောက်အနက်က အကြီးဆုံးအစ်မက သူမဝတ်စုံတွေအတွက် ပန်းချီဖန်တီးပေးသူဖြစ်လို့ ညီအစ်မနှစ်ယောက်ရဲ့ အနုပညာပေါင်းစပ်ခြင်းရဲ့ အောင်မြင်မှုဆိုလည်း မမှားပြန်ဘူး။ သူမက ၃တန်းနှစ်အချိန်ကစလို့ အပ်ချုပ်စက်နင်းတတ်နေခဲ့ပြီး အလယ်တန်းအရွယ်မှာ ကိုယ့်အင်္ကျ ီကို ကိုယ်တိုင်ချုပ်ဝတ်ခဲ့သူတစ်ယောက်ဖြစ်နေပြန်တယ်။ ငယ်စဉ်ကတည်းက အချုပ်အလုပ်ပဲ ဝါသနာပါနေတဲ့ သူမ ဖခင်ဖြစ်စေချင်တဲ့ စာရေးဆရာမ လုပ်ဖို့ သိပ်ပြီး ဝါသနာမပါလို့ မလုပ်ဖြစ်ခဲ့ဘူး။ ဒါပေမဲ့ သူမရဲ့ ဝါသနာကို ဖခင်ကြီးက သဘောကျအားပေးတယ်တဲ့။ သမီးကို အိမ်ထဲမှာနေပြီး အလုပ်လုပ်မယ်ဆိုတာကို ပိုသဘောကျခဲ့တာလို့ သူမက ရယ်ရယ်မောမောပြောပြတယ်။ သူမက မိဘတွေရဲ့ ပံ့ပိုးမှု၊ နားလည်အားပေးမှုတွေကြောင့် သူမဒီအခြေအနေထိ ရောက်ခဲ့ရတာလို့ သတိတရပြောတယ်။
May Myat Warso is the designer who showcases to the world Myanmar traditional fashion through modernized gold embroidery dresses and Square Pathein umbrellas. The youngest daughter of legendary writer Nwan Jar Thine, she and her elder sister have been drawing and designing costumes all their lives, and now, the sister-duo is taking Myanmar fashion to new height. Proficient at using the sewing machine since she was in third grade, May Myat Warso could make her own blouse by the time she was in middle school. Against her father’s wish, she refused to be an author, realizing that her heart was only in needlework. Fortunately, as her father wanted her close to home, he encouraged her hobby. Today, she is where she is because of her parents’ support and understanding.
၂၀၀၅လောက်မှာ ကျောင်းပြီးတော့ အလုပ်လုပ်ဖို့ ရွေးချယ်ကြတယ်။ သူငယ်ချင်းတွေကတော့ နိုင်ငံခြားထွက်အလုပ်လုပ်မယ့်သူနဲ့ ကျောင်းထပ်တက်မယ့်သူနဲ့ ရွေးချယ်မှုတွေ အမျိုးမျိုး ရှိကြတယ်။ သူမကတော့ ဒီဇိုင်နာအလုပ်ကိုပဲ ရွေးချယ်ခဲ့ပြီး စနစ်တကျသင်ယူဖို့ လုပ်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီကာလက ဒီဇိုင်နာတစ်ယောက်ဖြစ်ဖို့ အတော်ကခက်ခဲခဲ့တာလို့ သူမက တွေးတွေးဆဆ ပြောပြခဲ့တယ်။ တီချယ် ဒေါ်သီတာဝင်းဆီမှာ စင်တီမီတာနည်းနဲ့ သင်ကြားခဲ့ရာက သူမရဲ့ ဒီဇိုင်နာဘဝခရီးကို စတင်လျောက်လှမ်းခဲ့တာပါ။
When May Myat Warso graduated in 2005, she had to decide on a career. There were many options, including going abroad for work and further education, as her friends did. However, she chose the life of a designer and tried to systematically learn the required skills. She studied design from Daw Thidar Win with the centimeter method, and from there, she kept progressing as a designer.
ကတ်တလောက်စာအုပ်တစ်အုပ်ရဖို့ အတော်ခက်ခဲတဲ့ အချိန်ကာလမှာ သူမရဲ့ ဒီဇိုင်နာအလုပ်တွေက စိတ်ထဲရှိသလို ခရီးမရောက်ခဲ့ရဘူး။ အမှန်ပြောရရင် အဲဒီအချိန်ကလေ ဒီဇိုင်နာလို့ ပြောလည်း စက်ချုပ်တဲ့သူလို့ပဲ သိကြတာဆိုတော့ သူငယ်ချင်းတွေကတောင် ကိုယ်ကြိုးစားပမ်းစားလုပ်နေကို သဘောတူကြတာမဟုတ်ဘူး။ ခုတော့ တစ်ချိန်က သူမရဲ့တွေ့ကြုံမှုတွေကို ရယ်ရယ်မောမောပြောနေသူတစ်ယောက်က မြန်မာ့ရိုးရာလက်မှုအနုပညာနဲ့ ကမ္ဘာကို ပြသခဲ့သူတစ်ယောက်ဖြစ်နေပါပြီ။
At the time, it was very challenging to be a designer. During the toughest of times, it was very difficult to get a single catalog, and her design works did not go as far as she had expected. During this period, designers were still considered as just tailors, and her hard work went unappreciated. Today, however, May Myat Warso is known as the lady who brought Myanmar fashion and handicrafts to the world.
ဆိုင်စဖွင့်တော့ မိဘတွေရဲ့ ခွင့်ပြုချက်နဲ့ပဲ အိမ်မှာပဲ ဆိုင်ဖွင့်ခဲ့ပါတယ်။ ဖခင်ရဲ့ အဆက်အသွယ်နဲ့ မီဒီယာတွေက ဆက်သွယ်လာခဲ့လို့ သရဖူမဂ္ဂဇင်းရဲ့ နွေရာသီဖက်ရှင်အတွက် ဝတ်စုံတွေကို လုပ်ပေးခဲ့ဖြစ်ရာက နောက်ပိုင်းမှာ အခြားမီဒီယာများကပါ ဆက်သွယ်လာခဲ့လို့ သူမရဲ့ ဒီဇိုင်နာဘဝဟာ တစ်စထက်တစ်စ အရာထင်လာခဲ့တယ်။ မီဒီယာတွေအတွက် ဝတ်စုံတွေ လုပ်ရင်းနဲ့ သူမရဲ့ မသိစိတ်ထဲမှာ မြန်မာဝတ်စုံကိုပဲ ဆန်းသစ်ချင်တဲ့ စိတ်ကူးရှိနေတာကို ရိပ်မိလာခဲ့တယ်။
“Early on, I ran a shop at home with my parents’ permission,” she shares her journey. “Through my father’s connection, a media outlet contacted me and gave me an opportunity to make summer wears for Tharaphu Magazine. That was my start. After that, my career took on greater momentum, as more and more media outlets requested me to make dresses for them.” In the process, May Myat Warso noticed that almost unconsciously, she would always look for ways to modernize Myanmar dresses.
၂၀၁၀မှာ ဘန်ကောက်က Bis& Ball Fashion Show ပွဲတစ်ခုမှာ ဝင်ပြဖို့ ဖိတ်ခေါ်ခံရတယ်။ အဲဒီမှာ စိတ်ကူးရခဲ့တာက မြန်မာ့ရွှေချည်ထိုးကို ဝတ်စုံတွေမှာ မတွေ့ဖူးဘူးလို့ သူမက တီထွင်ဖို့ စကြိုးစားဖြစ်ခဲ့ရာက သူမရဲ့ ရွှေချည်ထိုးနဲ့ ဝတ်စုံတွေဟာ ဘန်ကောက်ပွဲမှာ ထူးခြားတဲ့ ဝတ်စုံအဖြစ်နဲ့ သတိထားမိစေခဲ့တာပါ။ သူမရဲ့ ရွှေချည်ထိုးရုပ်လေးတွေနဲ့ ဝတ်စုံကို ခေတ်တစ်ခေတ်ကို ထင်ဟပ်စေမယ့် ဆံထုံး၊ ခြေကျင်းများနဲ့ သေချာစီစဉ်လိုက်တယ်။ ဒီဝတ်စုံတွေအတွက် ရွှေချည်ထိုးပညာကို ထည့်သွင်းရတဲ့အခါ အချိန်အများကြီးပေးပြီး သေချာအနုစိတ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ရတယ်။ လုပ်ရကြိုးနပ်လောက်အောင်လဲ ပွဲပြီးတဲ့အခါ သူမလိုချင်တဲ့ ပီတိကို ရရှိခဲ့တယ်လို့ ဂုဏ်ယူစွာနဲ့ ပြောပြတယ်။ ခုချိန်ထိ ရွှေချည်ထိုးဝတ်စုံက သူမရဲ့ အမှတ်တံဆိပ်သဖွယ်ဖြစ်နေခဲ့လို့လည်း သူမကျေနပ်ခဲ့ရတယ်။
An invitation in 2010 to participate in the Bis & Ball International Fashion Fair in Bangkok gave her the chance to further elevate her collection. In particular, she saw opportunity to innovate her design through usage of gold embroidery in dresses, which has not been seen before. Accompanying her gold embroidery was hair knot and ankle ring to reflect the era. Whenever May Myat Warso includes gold embroidery in her dresses, it would take her a very long time to complete, as it demands meticulous and diligent work. However, the positive and glowing feedback she gets from her peers and clients more than worth the time and effort. And now, these gold embroidery dresses are her signature.
မြန်မာမှုရဲ့ ဖန်တီးမှုကို နိုင်ငံခြားသားတွေက ပိုသတိထားမိလာပြီး ကြိုက်ကြပြီး ရုရှားမှမြန်မာထိလာရောက်ပြီး သူမဝတ်စုံတွေကို လာရောက်လေ့လာတဲ့အခါ သူမရဲ့ စိတ်တွင်းက တကယ်လုပ်ချင်တဲ့ မြန်မာ့ရိုးရာကိုဆန်းသစ်တီထွင်ချင်တဲ့စိတ်က ပိုမိုခိုင်မာလာခဲ့တယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ မြန်မာ့ရိုးရာအခြေခံတဲ့ ဝတ်စုံတွေ၊ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ ဝတ်စုံတွေကို အခြေခံပြီး ဆန်းသစ်တဲ့ ဒီဇိုင်းတွေကို ဖန်တီးဖြစ်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ သူမ သတိတရ ပြောတဲ့အထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသမီးရေးရာကလုပ်တဲ့ ပွဲတွေမှာ ပါဝင်ခဲ့ရတာလည်း တစ်ခုပါနေပါတယ်။ ဒီပွဲမှာ တိုင်းရင်းသားဝတ်စုံတွေကို ပြသဖြစ်ခဲ့ရာက ဒီအကျိုးဆက်ကြောင့် မြန်မာက တိုင်းရင်းသားတို့ရဲ့ ရိုးရာတွေကို လေ့လာခွင့်ရခဲ့တာကလည်း သူမအတွက် အဖိုးမဖြတ်နိုင်တဲ့ ပညာတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်လို့ သူမကပြောပါတယ်။
Through her success, the international fashion world took notice. From Hong Kong to Russia, more and more foreign admirers came to see May Myat Warso’s dresses. This has pushed her to keep her passion strong and to continue refining and elevating her designs, while still keeping them rooted in Myanmar traditions. In particular, she seeks to broaden her fashion portfolio by learning and exploring the traditional fashion and crafts of the many ethnic groups in Myanmar. She would showcase her work at numerous fashion shows, including ones organized by Myanmar Women’s Affairs.
ပုသိမ်ထီးလေးထောင့်ဒီဇိုင်းနဲ့လည်း သူမကို တွဲလျက်မြင်ကြရပြန်ပါတယ်။ ပုသိမ်ထီးလေးထောင့်လုပ်ဖြစ်တဲ့ ပွဲကတော့ အင်ဒိုနီးရှား သံအမတ်ကြီးဇနီးရဲ့ ဖိတ်ခေါ်မှုနဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက ပြုလုပ်တဲ့ Fashion Week ပွဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားပြု ပါဝင်ပေးဖို့ ဖြစ်လာတယ်။ အဲဒီအခါ သူမရဲ့ အတွေးက မြန်မာမှုနောက်တစ်ခု ဘာပြလို့ရမလဲ တွေးမိရာက ရိုးရာပုသိမ်ထီးကို မြင်သွားတယ်။ သူမရဲ့ ဆန်းသစ်တဲ့ ဒီဇိုင်းအတွေးတွေကြောင့် ပန်းချီခြယ်ထားတဲ့ ပုသိမ်ထီးလေးထောင့်တွေ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဝတ်စုံနဲ့ ပုသိမ်ထီးလေးထောင့်လေးက တူညီတဲ့ ပန်းချီတွေရဲ့ ဆွဲဆောင်မှုကြောင့် မြန်မာ့ရိုးရာဝတ်စုံတွေရဲ့ ဆန်းသစ်မှုဟာ အင်ဒိုနီးရှား Fashion Week မှာထင်ရှားကျော်ကြားခဲ့ရပြန်ပါတယ်။ ဒီဝတ်စုံတွေနဲ့ ပုသိမ်ထီးလေးထောင့်ပေါ်က ပန်းချီတွေကို သူမရဲ့အစ်မအကြီးဆုံး မနေခြည်ရဲ့ ဖန်တီးမှုဖြစ်လို့ ညီအစ်မနှစ်ယောက်ရဲ့ ဖန်တီးမှုဟာလည်း သူမရဲ့ အမှတ်တံဆိပ်ဖြစ်လာခဲ့ပြန်ပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှား Fashion Week မှာ ကျေနပ်ပီတိဖြစ်ခဲ့ရတဲ့ အမှတ်တရက ဂျကာတာသတင်းစာရဲ့ မျက်နှာဖုံးမှာရော အတွင်းမှာပါ ၂ရက်ဆက်တိုက်ပါဝင်ခွင့်ရခဲ့ပြီး မြန်မာ့ရိုးရာဒီဇိုင်းကို ခုလိုနိုင်ငံတကာက လက်ခံတာကို ရရှိခဲ့တဲ့အတွက် အတိုင်းမသိ ဝမ်းသာဂုဏ်ယူခဲ့ကြရတာကိုလည်း ယနေ့ထိ သူမမှတ်မှတ်ထင်ထင်ရှိ နေပါသေးတယ်။
Amongst May Myat Warso’s most innovated designs are her square Pathein umbrellas, for which she has been so closely associated. She first designed the umbrellas as part of Indonesia’s Fashion Week, which the Ambassador of the Republic of Indonesia and his wife had invited her to participate to represent Myanmar. Looking for a way to innovate tradition, her mind landed on the Pathein umbrella. The end result, with beautiful paintings gracing the surface of the square umbrella, combined with her colorful Myanmar traditional dresses, was a glorious sight at the Indonesian Fashion Week. May Myat Warso’s elder sister, Ma Nay Chi, was instrumental in the creation of the Pathein umbrellas. The drawings and paintings on the umbrellas were her design, and together, the two sisters turned this into their signature.
အင်ဒိုနီးရှားပွဲကအပြန်မှာ ပုသိမ်ထီးတွေကို နိုင်ငံခြားကနေ မှာကြတယ်။ အိမ်ခန်းတွေမှာ အလှဆင်ဖို့ဆိုပြီး သီးသန့်မှာကြတယ်။ ဒီအခါမှာ မြန်မာမှုတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ပုသိမ်ထီး ကို ကိုယ်တီထွင်ဖြစ်တဲ့ လေးထောင့်ဒီဇိုင်းဟာ မူပိုင်ခွင့်ရှိဖို့ လိုလာတာကို သိလာရတယ်။ ဒီအတွက်ကြောင့် ပုသိမ်ထီးလေးထောင့်ဒီဇိုင်းကို မူပိုင်ခွင့်တင်ထားခဲ့တာ ယခုအချိန်မှာ သူမက မူပိုင်ခွင့်ရနေပြီဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာ့ပုသိမ်ထီးလေးထောင့်မှာ ပန်းချီကို ထပ်ဆင့်မွမ်းမံလိုက်တဲ့ ဒီဇိုင်းဟာ သူမရဲ့ မူပိုင်ပါ။ ဒါကလည်း သူမရဲ့ နောက်ထပ်အမှတ်တံဆိပ်တစ်ခု ဖြစ်လာတာပါပဲ။ ပြောင်းလဲလာတဲ့ခေတ်အရွေ့မှာ ဖက်ရှင်ကို စိတ်တိုင်းကျ လုပ်ခွင့်မရသေးတဲ့အကြောင်းကိုလည်း သူမပြောတယ်။ စက်ကိရိယာအားနည်းမှုတွေ၊accessories ရှားပါးမှုတွေ၊စိတ်ကြိုက်မရမှုတွေကြောင့် မြန်မာမှုတွေကို အတတ်နိုင်ဆုံး ကြိုးစားတီထွင်နေရတဲ့ကြားက သူမရဲ့ ဒီဇိုင်းတွေကတော့ ခေတ်ရဲ့ဖက်ရှင်ရေစီးကြောင်းမှာ ထင်ရှားနေဆဲပါပဲ။
The amazing reception they received at the Indonesian Fashion Week brought them coverage in Jakarta News for two continuous days. The sisters were very honored to be internationally recognized. As her square Pathein umbrellas became a sensation and were widely admired, they gained an international market as people wish to buy them for their home décor. May Myat Warso quickly realized she has to register them and establish copyrights, which she did for the umbrellas as well as the paintings on them.
လက်ရှိ ဒီဇိုင်းအရွေ့မှာ သူမအကြိုက်တွေက ၂၀၂၀မှာ ဟိုးအရင်က ခေတ်စားခဲ့တဲ့ ခါးတိုဒီဇိုင်းတွေကို ပြန်လုပ်ဖြစ်မယ်လို့ ဆိုတယ်။ ကာလာကတော့ နှစ်ရောင်စပ်ကာလာလေးတွေ လုပ်ဖြစ်မယ်၊ ပန်းချီဆွဲထားတဲ့ သူမရဲ့ ပိတ်စဒီဇိုင်းတွေကိုလည်း ဖန်တီးသွားမယ်လို့ သူမစိတ်ကူးကို ပုံဖော်ပြပါတယ်။ တစ်ပတ်လည်တဲ့ ဖက်ရှင်ဒီဇိုင်းကိုလည်း သူမက အမြဲပြန်တွေးပြီး ဆန်းသစ်ဖို့ စိတ်ကူးနေတယ်လို့ ဆိုတယ်။ ၂၀၂၀မှာ သူမက အရောင်နုနုလေးတွေကို ရွေးချယ်ဖန်တီးသွားမယ်လို့ သူမရဲ့စိတ်ကူးကို ဖွင့်လှစ်ပြတယ်လေ။ သူမရဲ့ မြန်မာမှုအခြေခံထားတဲ့ ဒီဇိုင်းတွေ ၂၀၂၀မှာ ဘယ်လိုဆန်းသစ်မှုတွေနဲ့ မြင်တွေ့ရအုံးမလဲဆိုတာကတော့ ကျွန်မတို့ စောင့်နေရဦးမယ်လေ။
For 2020, May Myat Warso sets her eyes on new fashion trends, specifically modernizing short-waist dresses that were once popular in the past. She looks forward to working with different colors gradient and designing her own fabric. Until then, we will just have to wait and see how her spirit of innovation will transform Myanmar traditions in 2020.
